BACH & BEATLES

BACH & BEATLES
improvisatieconcert

Aart Bergwerff, orgel  (organist Grote of Onze-Lieve-Vrouwe-Kerk, Breda, NL)

‘Bach was een van onze favoriete componisten, we voelden ons erg verwant met hem.’
(Paul McCartney)

If you’re going to steal, steal from the best !
Voor Paul McCartney was het geen stelen maar lenen van Bach, en wel zijn Bourree (deel 5) uit de Suite in e klein voor luit solo, BWV 996. Het stuk vormde de inspiratie voor het schrijven van Blackbird (1968).
Paul McCartney en George Harrison speelden geregeld samen gitaar om zich rock ’n roll akkoorden eigen te maken en zich te bekwamen in de klassieke fingerpicking stijl.
Paul en George hadden de Bourree al op jeugdige leeftijd op gitaar leren spelen,
George was er beter in dan hijzelf, zegt Paul McCartney bescheiden:
“Onderdeel van de structuur van Bachs Bourree is de bijzondere harmonische relatie tussen de melodie en de baslijn, wat mij intrigeerde. Bach was altijd al één van onze favoriete componisten; we voelden dat we veel gemeen hadden met hem. Om de een van andere reden dachten we dat zijn muziek heel vergelijkbaar was met de onze.
We hielden ook van de verhalen dat hij kerkorganist was en hij wekelijks dit soort werken componeerde en direct speelde. Deze manier van werken is nogal vergelijkbaar met wat wij doen. We waren heel blij om dat te ontdekken…
Jaren later heb ik het stuk met kleine variaties bewerkt tot Blackbird.” 

Rock ’n Roll
Paul McCartney noemt Bach de popster van zijn tijd.  Tussen Bachs Bourree en McCartney’s Blackbird zit ruim 250 jaar, maar in vorm en inhoud lijkt de wereld van The Beatles lichtjaren verwijderd van die van Bach. Maar er zijn ook overeenkomsten.
Bachs up-tempo muziek wordt gekenmerkt door een unieke beweging in metrum en ritme, het motorische karakter van veel van zijn composities spreekt tot de verbeelding, de drive van zijn muziek is volstrekt uniek. Dit geldt evenzeer voor de rock ’n roll van, onder meer, The Beatles, waarin de pulserende beweging eveneens onontkoombaar dwingend is.

Les extrêmes se touchent.
In Bachs muziek liggen ook de wortels van de jazz, vanuit ritmisch en harmonisch perspectief.
De Nederlandse jazzpianist en organist Louis van Dijk (1941-2020) maakte in 1974 de verbinding tussen Bach en Beatles, met zijn LP Louis van Dyke plays Lennon-McCartney, negen improvisaties op kerkorgel over songs van John Lennon en Paul McCartney.

Aart Bergwerff leerde Louis van Dijk kennen in Amsterdam, bij het Steinmeyer-orgel (1924) van de voormalige Prinsessekerk, waar de ouders van Louis van Dijk kosters waren.
Aart Bergwerff speelde vanaf 1972 in deze kerk en op dit orgel zijn allereerste orgelconcerten.  Hij raakte in deze periode gefascineerd  door de improvisaties van Louis van Dijk, in het bijzonder die over de songs van Lennon en McCartney.
Nog niet gehinderd door kennis van de muziekleer schreef hij een aantal improvisaties af van de LP.  De muzikale schetsen van toen vormen de basis van de gereconstrueerde improvisaties van vanavond, naast eigen arrangementen.